Ameryka od Kanady do Patagonii. W wielu regionach wytępiona. Zamieszkuje okolice górzyste, pokryte lasem, występuje też na stepach i pustyniach.
Ciało umięśnione, wydłużony tułów, mała głowa, zaokrąglone na końcach uszy. Sierść krótka, żółto-brunatna, zdarzają się także szare i czarne. Podbrzusze i pysk kremowe, koniec ogona czarny. Masywne kończyny z 5 palcami z przodu i 4 z tyłu. Wysokość w kłębie 52-78 cm, długość ciała 1-2 m, długość ogona 55-85 cm, waga samce maks. 105 kg, samice 35-50 kg.
Małe ssaki jak ostronosy, paki, aguti, małpy, źrebięta, cielęta, które pożera w całości. W przypadku dużego wygłodzenia atakuje większe zwierzęta: łosie, jelenie, bydło domowe. Pozostałości większych zdobyczy chowa w zaroślach, przykrywając liśćmi, trawą lub piaskiem, powraca do nich jeżeli nic nie upoluje.
Poluje w pojedynkę, atakując ofiary z zaskoczenia. Na ogół pozostaje w ukryciu do momentu, aż ofiara podejdzie dostatecznie blisko, a następnie powala ją gwałtownym skokiem i zabija ugryzieniem w szyję. Jest samotnikiem, każdy osobnik trzyma się obszaru swojego terytorium, które ma powierzchnię nawet 300 km2. Zaznacza je moczem, kałem, wydzieliną gruczołu odbytowego, zadrapaniami na drzewach.
Rozmnaża się przez cały rok, najczęściej na przełomie zimy i wiosny. Ciąża trwa ok. 90 dni. Samica rodzi 1-4 młodych w wybranej kryjówce (jaskinia, szczelina skalna, gęste zarośla). Młode rodzą się ślepe, samica opiekuje się nimi przez 2 lata, nie dopuszczając samca w pobliże gniazda. Małe mają na futrze cętki, które zanikają w czasie dojrzewania.
Jest zwierzęciem bardzo zwinnym i szybkim potrafi skoczyć bez rozpędu na wysokość lub odległość 6 m, na krótkich dystansach osiągnąć prędkość 80 km/h.
